هراس بن سلمان از ماجراجویی نفتی روسیه/ چرا عربستان با افزایش و کاهش تولید نفت بازی می‌کند؟
به گزارش اقتصادنیوز، بلومبرگ با انتشار یادداشتی مدعی شد: ظاهراً، پادشاهی سعودی در تلاش است تا انضباط را در میان تولیدکنندگان خاطی دوباره برقرار کند؛ قزاقستان، عراق و امارات متحده عربی در حال نقض اهداف تولیدی خود هستند. برای وادار کردن آن‌ها به تمکین، ریاض در جلسات اوپک‌پلاس به افزایش تولید برای کل گروه رأی می‌دهد، به این امید که کاهش قیمت‌های حاصل‌شده، این کشورها را وادار به پیروی کند.
به ادعای این نشریه، این تنبیه، منطقی به نظر می‌رسد؛ اول از همه، چون تخلف‌ها واقعی‌اند، در حال وخیم‌تر شدن هستند و کشورهای نافرمان هشدارها را نادیده گرفته‌اند. دوم، چون عربستان پیش از این نیز چنین کرده است؛ آغاز جنگ‌های قیمتی علیه متخلفان اوپک در سال‌های ۱۹۸۵–۸۶، ۱۹۹۸ و ۲۰۲۰ . با این حال، ناظران قانع نشده اند که ماجرا فقط همین باشد.
دور شدن پادشاهی از سیاست اول عربستان
بلومبرگ در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد: برای درک سیاست نفتی عربستان سعودی، همیشه بهتر است به آنچه این کشور انجام می‌دهد توجه کنیم، نه به آنچه می‌گوید؛ چه به‌صورت علنی و چه در محافل خصوصی. آنچه انجام می‌دهد کاملاً شفاف است؛ افزایش تولید که منجر به کاهش قیمت نفت می‌شود. نکته مهم‌تر آنکه ریاض هیچ تلاشی برای تحریک بازار به صعود اجرا نکرده است.
در روزهای اخیر، سعودی‌ها بی‌سر و صدا پیامی به دیگر اعضای اوپک و حتی فراتر از آن ارسال کرده‌اند؛ ما با قیمت‌های پایین نفت مشکلی نداریم. با نگاهی دقیق‌تر، به نظر می‌رسد ریاض در تلاش است قیمت نفت برنت را زیر ۷۰ دلار به ازای هر بشکه نگه دارد و حتی شاید کمتر. این تغییری چشمگیر نسبت به سیاست موسوم به "اول عربستان" پیشین است که هدف آن حفظ قیمت‌ها نزدیک به ۱۰۰ دلار بود. درک این رویکرد جدید، پیش از نشست بعدی گروه ۸ کشورهای اوپک‌پلاس در تاریخ ۵ مه، اهمیت حیاتی دارد. انگیزه تنبیه متخلفان یکی از دلایل این چرخش است، اما قزاقستان بیشتر شبیه به نتیجه جانبی یک سیاست تازه به نظر می‌رسد تا دلیل اصلی آن. سیاست نفتی عربستان چندلایه است؛ ممکن است چند هدف را به‌طور هم‌زمان دنبال کند. در ادامه چند حدس مبتنی بر شواهد درباره ملاحظات کلیدی ریاض ارائه می‌شود:
عربستان سعودی دریافته که سیاست پیشینش مبنی بر «نزدیک نگه داشتن قیمت نفت به ۱۰۰ دلار» پایدار نبوده، زیرا مستلزم کاهش بیشتر تولید می‌بود. برای حفظ قیمت‌های بالا، تولید نفت عربستان در سال گذشته به پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۱۱ رسید. اگر ریاض به این سیاست ادامه می‌داد، احتمالاً نمی‌توانست در سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ تولیدش را افزایش دهد. افق پیش‌رو—یعنی ۲۰۲۷ یا ۲۰۲۸—برای گسترش ظرفیت روزبه‌روز دشوارتر می‌شد، که در نهایت عربستان را به تولیدی «دائماً پایین» محکوم می‌کرد. از منظری دیگر پادشاهی سعودی تولید خود را کاهش داده بود تا قیمت نفت را به‌طور مصنوعی نزدیک به ۱۰۰ دلار نگه دارد، اما حالا از این سیاست دست کشیده است.
شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان، دست‌کم در محافل خصوصی، مدت‌هاست اذعان دارد که ریاض از تحریم‌های آمریکا علیه دو رقیب اوپک‌پلاس، یعنی ایران و ونزوئلا، سود برده است. اگر یکی از این کشورها به سطح تولید پیش از تحریم‌هایش بازگردد، عربستان یا باید با قیمت پایین‌تر کنار بیاید، یا با تولید کمتر؛ یا با هر دو. شاهزاده عبدالعزیز همچنین فرض را بر این گذاشته که این تحریم‌ها برای همیشه باقی نمی‌مانند. اگر ریاض احساس کند آن روز در راه است—مثلاً چون کاخ سفید با تهران وارد مذاکره شده—شاید مصلحت در آن ببیند که پیشاپیش تولید را افزایش دهد تا در مذاکرات آتی اوپک‌پلاس، در زمینه بازگشت ظرفیت‌های کنونی، دست بالا را داشته باشد.
آماده‌باش سعودی
همچنین، عربستان سعودی فقط با رقبای اوپک‌پلاس جنگ قیمتی نمی‌کند؛ بلکه در گذشته با تولیدکنندگان خارجی هم چنین کرده؛ بزرگ‌ترین آن‌ها، ایالات متحده بوده است. در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶، عربستان بازار را با عرضه اشباع کرد تا تولیدکنندگان شیل در آمریکا را از پا درآورد. وزیر نفت وقت عربستان، علی النعیمی، در فوریه ۲۰۱۶ خطاب به حفاران آمریکایی در مواجهه با قیمت‌هایی زیر ۵۰ دلار گفت که آن‌ها می‌توانند «هزینه‌ها را کاهش دهند، وام بگیرند یا ورشکست شوند». اما اعلام دوباره جنگ قیمتی علیه شیل، از نظر سیاسی برای ریاض دشوار است.
درست است که دونالد ترامپ خواهان قیمت‌های پایین نفت است -حتی اگر به صنعت انرژی داخلی آمریکا لطمه بزند- اما مطمئن نیستم که همه قانون‌گذاران آمریکایی (برای مثال، سناتور تد کروز از تگزاس یا لیزا مورکوسکی از آلاسکا) با او هم‌نظر باشند.
از سوی دیگر، عربستان در یک دهه گذشته همکاری نزدیکی با روسیه داشته است. اما این رابطه که البته بیشتر از انتظار اولیه دوام آورده، بیش از آنکه راهبردی باشد، معامله‌محور به نظر می‌رسد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در حال جلب نظر ترامپ است و ممکن است روزی به عربستان پشت کند. شاید سعودی‌ها تغییری در لحن کرملین حس کرده‌اند و پیشاپیش خود را آماده می‌کنند؛ با افزایش تولید پیش از آنکه جدایی واقعی رخ دهد. پنجم)
در نهایت، عربستان در حال مذاکره با آمریکا درباره چند موضوع کلیدی است؛ تضمین‌های امنیتی، قراردادهای تسلیحاتی، ایران و برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان. بی‌شک نفت نیز در این مذاکرات نقش دارد. ترامپ قرار است در ماه مه به ریاض سفر کند و عربستان را به عنوان دومین مقصد سفر خارجی‌اش انتخاب کرده است (اولین سفر، سفر غیرمنتظره به رم برای مراسم خاکسپاری پاپ بود).
در نهایت، بسیاری از این ملاحظات می‌توانند انگیزه اصلی عربستان برای کاهش قیمت نفت را شکل دهند. یکی از آن‌ها محرک اصلی خواهد بود و بقیه مزایای جانبی. مهار قزاقستان احتمالاً بیشتر از نوع دوم است تا اول.
